Theo nhận định của các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, xói mòn cơ sở thuế được coi như một hành vi trốn thuế của người cần phải nộp thuế cho Nhà nước. Vậy bạn đã hiểu chính xác của xói mòn cơ sở thuế là gì hay chưa? Hãy cùng Môi Giới Cá Nhân tìm hiểu dưới bài viết sau đây.
1. Xói mòn cơ sở thuế là gì?
Xói mòn cơ sở thuế là hành vi trốn thuế của người có nghĩa vụ nộp thuế cho Nhà nước. Biểu hiện của hành vi này cụ thể là: Vốn mỏng, thương mại điện tử, thiên đường thuế,…
Xói mòn cơ sở thuế đi liền với chuyển dịch lợi nhuận (Base erosion and profit shifting trong tiếng Anh). Đây là hành vi được các công ty, tập đoàn đa quốc gia hay sử dụng nhằm dịch chuyển nguồn lợi nhuận từ khu vực có mức thuế cao đến nơi có thuế thấp hơn nhằm gia tăng lợi nhuận mà không bị đánh thuế nhiều.
Bản chất đây là hành vi trốn thuế của các cá nhân, tổ chức bằng cách chuyển dịch các nguồn tiền và tận dụng ưu đãi về thuế tại các nước đang phát triển hay những thiên đường thuế.
1.1. Thực trạng xói mòn cơ sở thuế hiện nay
Hiện nay, tình trạng xói mòn cơ sở thuế đang diễn ra ngày một phổ biến và khó kiểm soát hơn là do:
- Một số tập đoàn hoạt động đa quốc gia có những giao dịch thương mại nội bộ, chiếm khoảng trên 30% tổng giá trị thương mại của toàn cầu. Điều này gây ra sự khó kiểm soát cũng như dẫn đến hệ lụy các tập đoàn có thể trốn tránh thuế một cách dễ dàng.
- Một số quốc gia có cách đánh thuế thu nhập với doanh nghiệp ở mức khá cao. Nguyên nhân này cũng khiến nhiều doanh nghiệp tìm cách trốn tránh thuế để đảm bảo lợi nhuận của mình ở mức cao nhất.
1.2. Hậu quả của xói mòn cơ sở thuế
Hậu quả mà tình trạng xói mòn cơ sở thuế gây ra là rất đáng quan ngại đối với nền kinh tế nói riêng và nền kinh tế toàn cầu nói chung. Bởi:
- Ngân sách Nhà nước bị thất thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp ước tính rơi vào khoảng từ 4 – 10% trên tổng số thuế cần thu về từ thuế thu nhập doanh nghiệp. Con số này tương ứng với thiệt hại từ thuế thu nhập doanh nghiệp là khoảng từ 100 – 240 tỷ USD/năm.
- Xói mòn cơ sở thuế còn dẫn đến hiện tượng hệ thống thuế bị giảm bớt sự minh bạch. Điều này dẫn đến sự mất đi sự bình đẳng về thuế giữa các quốc gia, gây nên cạnh tranh không lành mạnh và ý thức tuân thủ pháp luật về thuế của người cần nộp thuế sẽ bị suy giảm.
- Ảnh hưởng không nhỏ đến nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là các nước đang phát triển.
2. Nguyên nhân gây xói mòn cơ sở thuế
Sau khi biết xói mòn cơ sở thuế là gì, chúng ta cùng đi tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến tình trạng này.
2.1. Chính sách về vốn chủ sở hữu và chi phí lãi vay
Thông thường, những doanh nghiệp hay công ty có vốn mỏng thường phải chịu mức thuế khấu trừ rất lớn. Vì vậy, để giảm bớt mức thuế này, các doanh nghiệp nước ngoài đã tạo ra các khoản vay nội bộ giữa doanh nghiệp đón đầu và doanh nghiệp nhỏ.
Lúc này, những doanh nghiệp lớn (doanh nghiệp mẹ) thường cho các đơn vị công ty nhỏ hoạt động ở nước ngoài vay những khoản vay lớn có lãi suất cao để tạo ra chi phí trả lãi vay lớn. Tuy nhiên, trên thực tế thì hành độ ng này phải trả mức thuế rất thấp.
Sau đó, các doanh nghiệp lớn sẽ cung cấp linh kiện đầu vào, nguyên vật liệu mà những công ty nhỏ chưa sản xuất được. Các công ty con sẽ có nhiệm vụ báo cáo rằng mình không đủ ngân sách lấy hàng, công ty lớn chưa hoàn vốn và thời gian hoàn vốn bị kéo dài.
Sau khi lợi nhuận phát sinh từ những giao dịch như thế này sẽ được gửi sang các công ty lớn ở nước ngoài.
2.2. Quản lý thương mại điện tử
Thay vì đến trực tiếp và xây dựng hệ thống doanh nghiệp hay đơn vị sản xuất trên nước bạn, thì các nhà đầu tư nước ngoài sẽ cấp vốn đầu tư cho chủ doanh nghiệp là người bản địa. Sau đó, họ tiến hành thu lợi nhuận và quản lý trên phần mềm thương mại điện tử.
Lúc này, các doanh nghiệp sẽ không phải chịu các mức thuế khi vào một nước đầu tư mà vẫn có thể thu về nguồn lợi nhuận lớn cho công ty mình.
2.3. Hình thành cơ sở thường trú
Ở nước ta hiện nay có rất nhiều công ty đa quốc gia hoạt động nhưng hiếm thấy những công ty con của các đơn vị này. Nếu có cũng thường thông qua một công ty con hoặc một chi nhánh không hoạt động một cách công khai hay có một trụ sở cố định.
Việc không xây dựng cơ sở thường trú trong kinh doanh cũng giúp doanh nghiệp trốn thuế. Bởi lẽ, cơ quan điều tra không không có căn cứ về việc doanh nghiệp này đang hoạt động trên địa bàn nên không thể thực hiện xử phạt hay đánh thuế.
3. Những biện pháp để chống xói mòn cơ sở thuế tại Việt Nam
- Tiến hành rà soát tổng thể các doanh nghiệp trong và ngoài nước, đặc biệt những doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
- Tiến hành tuyên truyền nâng cao nhận thức cho các cơ quan quản lý, cộng đồng doanh nghiệp đầu tư về những rủi ro, thách thức mà xói mòn thuế gây ra. Từ đó yêu cầu các đơn vị kinh doanh thực hiện đúng quyền hạn và nghĩa vụ của mình.
- Đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, tăng sự minh bạch của hệ thống thuế…
- Nhà nước nghiên cứu tiến hành xem xét các bộ luật quốc tế để có những biện pháp áp dụng phù hợp. Hành động này nhằm đảm bảo vừa có thể thu hút vốn đầu tư nước ngoài giúp phát triển kinh tế đất nước, vừa hạn chế được hành vi trốn thuế.
Hy vọng qua bài viết sau đây, bạn sẽ hiểu được xói mòn cơ sở thuế là gì và nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Nếu bạn quan tâm đến những nội dung tương tự, hãy tiếp tục theo dõi Môi Giới Cá Nhân để có thêm nhiều kiến thức tài chính hữu ích.
